Deze week in Trash Talk, een gesprek met verpakkingsexpert Nynke Arntzen. Over de zin en de onzin van sommige verpakkingen: “Mijn droom is dat we over vijftig jaar alle verpakkingsmaterialen keer op keer opnieuw kunnen gebruiken.”

Bijna alles heeft wel een plastic verpakking. Moeten we daar niet vanaf?

“Nee, want er zijn bijna altijd redenen om te verpakken en verpakkingen zijn lang niet altijd verkeerd. De milieubelasting van een product is regelmatig zelfs groter dan die van de verpakking. Bij een komkommer bijvoorbeeld, is de verpakking dus juist beter voor het milieu. Dat plastic laagje waarin de komkommer zit, zorgt voor een langere houdbaarheid van twee tot drie weken. Een komkommer weggooien omdat hij niet meer goed is, is dus minder duurzaam dan dat laagje plastic eromheen. Daarbij komt dat verpakkingen ook andere functies hebben. Bijvoorbeeld om het gebruik van een product mogelijk te maken, zoals bij shampoo. Of om transport mogelijk te maken. Een televisie kun je namelijk niet los vervoeren, dan raakt hij beschadigd. En op verpakkingen staan ook ingrediënten vermeld, of bijvoorbeeld of iets glutenvrij is. Je kunt er dus ook een boodschap mee overbrengen.”

Maar sommige producten lijken toch echt onnodig verpakt. Neem nou biologische groenten en fruit.

“Toch is daar ook een reden voor. Supermarkten moeten een onderscheid kunnen maken tussen gewoon fruit en biologisch fruit. Het moet aantoonbaar biologisch zijn. Daarom zitten biologische producten vaak in een verpakking. En soms heeft het ook met de kwetsbaarheid van een product te maken. Eetrijpe avocado’s bijvoorbeeld. Die zitten dan in een bakje omdat ze kwetsbaarder zijn.”

Is er geen andere oplossing voor biologisch fruit in een plastic zakje?

“Er is een alternatief dat steeds vaker gebruikt. Daarbij maak je een markering in de schil van het product zonder de vrucht te beschadigen. Je maakt als het ware een soort brandmerk waarin je een logo kan zetten. Zo kun je biologisch ook van niet biologisch onderscheiden. De industrie is op zoek naar innovaties en alternatieven om duurzamer te verpakken. Jammer genoeg kan dit brandmerk niet op alle groenten en fruit worden toegepast en beschermt het brandmerk je groenten en fruit niet voor stoten tijdens transport.”

Is bioplastic een beter alternatief?

Bioplastic kan een alternatief zijn, maar niet voor alle producten. Daarbij moet je weten dat bioplastics een verzamelnaam is voor verschillende soorten kunststoffen. Bioplastic kan namelijk biobased of composteerbaar zijn. Biobased geeft aan dat het kunststof niet van olie is gemaakt maar van een hernieuwbaar materiaal. Composteerbaar zegt dat het kunststof composteert in een industriële composteerinstallatie. Composteerbaar kunststof is dus geen oplossing voor zwerfafval, want het composteert niet als je het op straat gooit.

Het verschilt per product hoe je het beste kan verpakken. Je kan bijvoorbeeld niet alles in een bioplastic verpakken. Sommige bioplastics laten meer zuurstof door, dat is voor het verpakken van fruit een voordeel. Maar voor het verpakken van chips heb je een verpakking nodig die juist geen zuurstof doorlaat. Dat kan niet altijd met bioplastic, dan moet je er een laagje van een ander materiaal aan toevoegen. Magnetronmaaltijden hebben ook een hoge bescherming nodig tegen zuurstof, anders zouden ze te snel bederven. Zo heeft ieder product zijn eigen verpakking nodig. Magnetronmaaltijden zijn trouwens niet per definitie slechter voor het milieu. Dat zijn maaltijden die heel efficiënt in grote keukens op maat worden gemaakt waardoor je minder kans op voedselverspilling hebt. Dat kan dus zelfs duurzamer zijn dan wanneer je je maaltijd zelf maakt en het voedsel verspilt omdat je niet alles opeet. Het is kortom allemaal niet zo eenvoudig als je misschien zou denken.”

Jullie zijn initiatiefnemer van het Meldpunt Verpakkingen. Consumenten kunnen daar melden als ze producten niet duurzaam verpakt vinden. Doen bedrijven daar wat mee?

“We houden nauwlettend in de gaten welke meldingen er binnenkomen bij het meldpunt. De meldingen zijn terug te vinden op de site, met de reactie van een bedrijf. Soms verandert een producent de verpakking . Zo kregen we een melding over de verpakking van het trio paprika’s dat Aldi verkoopt. Dankzij die melding hebben ze deze verpakking aangepast. De paprika’s zaten eerst op een tray en in een folie, nu zitten ze alleen nog maar in een folie..”

Denk je dat we ooit een echt duurzame manier zullen vinden om al onze producten zonder milieuschade te verpakken?

“Mijn droom is dat we over vijftig jaar in een circulaire economie leven en dat we alle verpakkingsmaterialen keer op keer opnieuw kunnen gebruiken. Maar dat kent nog veel uitdagingen. Die circulaire economie is in mijn ogen meer een middel om bewuster om te gaan met energie en grondstoffen, geen einddoel. Eén ding is zeker: zoals we het nu doen, kan het niet doorgaan. We gebruiken meer energie en grondstoffen dan de aarde aankan. We zijn aan het veranderen, dat gaat langzaam, maar het gaat wel steeds iets beter.”

Heb je nog een tip voor consumenten?

“Wees zelf in ieder geval altijd bewust van wat je koopt en gebruikt, daarmee kun je al een verschil maken. Koop de hoeveelheid die je nodig hebt en gooi na gebruik de verpakking goed weg. Ga bij je gemeente na hoe je je afval goed weg kan gooien. Zoek ook op verpakkingen de weggooiwijzer logo’s, die helpen je waar je de verpakking na gebruik moet weggooien. Als je twijfelt over de duurzaamheid van een verpakking, kun je het ook melden op het Meldpunt Verpakkingen. Bedrijven nemen die meldingen serieus. Bedrijven kunnen het niet alleen, we zullen het met zijn allen moeten doen.”