Toen ze ontdekte dat er elke dag 27 miljoen bomen meer verdwijnen dan erbij komen en dat zestien containerschepen evenveel zwavel uitstoten als alle auto’s bij elkaar, kantelde haar wereldbeeld. In een seconde maakte ze een beslissing: het roer moest om. Het resultaat van die beslissing werd het boek ‘De Verborgen Impact’, een groot onderzoek naar de milieu impact van alles wat we eten, doen en kopen. Zootje Geregeld sprak met schrijfster Babette Porcelijn.

De conclusies van De Verborgen Impact zijn niet bepaald opbeurend: we putten de aarde sneller uit dan ze kan herstellen en achter onze leefstijl zit een enorme impact die we niet zien. Toch is Babette Porcelijn optimistisch. Haar motto: als we meer eco-positief in het leven staan, kunnen we veel meer voor elkaar krijgen en de wereld beter maken.

Wat raakte je het meest toen je De Verborgen Impact schreef?

“Dat we eigenlijk tachtig procent van de impact van onze leefstijl buiten beschouwing laten. Die impact zien we niet, die vindt namelijk ergens anders op de wereld plaats. Je kan wel een elektrische auto kopen omdat die geen CO2 uitstoot, maar aan de andere kant van de wereld heeft de productie van die auto enorme impact. De zichtbare impact neemt dan wel af met jouw aankoop hier, maar milieuvervuiling aan de andere kant van de wereld niet. Daar zijn we ons niet voldoende van bewust.”

Kun je na het schrijven van je boek nog wel door het leven zonder pessimistisch te zijn?

“Natuurlijk! Het schrijven van dit boek heeft me juist veel goede dingen gebracht. Zo heb ik geen auto meer, dus ik fiets en loop veel meer. Dat is beter voor het klimaat, maar ook voor mij: ik bespaar honderden euro’s en ik leef gezonder. Lopen is een boost voor je lichaam en geest, dat vergeet je als je altijd uit routine in de auto stapt. Daarbij heb ik nu op vakantie intensiever contact met mijn kinderen: wandelend of fietsend kan ik veel beter met ze communiceren dan in de auto of aan het zwembad.”

Wat heb je nog meer veranderd toen je ontdekte wat onze verborgen impact is?

“Naast mijn afscheid van de auto, probeer ik ook niet meer te vliegen, de impact van vliegen is namelijk enorm. En ik eet geen vlees meer, tenzij ik verspilling kan voorkomen. Laatst kreeg ik een echte hamburger terwijl ik een vegetarische had besteld. Ja, die eet ik dan op. Want voedselverspilling is ook niet goed. Kijk, ik wil het graag beter doen, maar ik wil ook niet doorslaan: als je nooit meer iets mag van jezelf en heel star wordt in het naleven van allerlei eco-regels, dan wordt het naar. Dan krijg je wat ik ‘ecorexia’ noem. Dan kun je niets meer doen omdat uiteindelijk alles slecht is voor het milieu. Ik vind het belangrijkste om binnen de draagkracht van de planeet te komen, maar ik wil niet hysterisch worden. Het moet dus eco-positief zijn, goed voor de aarde maar ook goed te doen voor mij.”

Een groot deel van je boek gaat over onze spullen, waarom?

“Ik dacht altijd dat vlees eten en vliegen het schadelijkst waren voor het klimaat, maar dat bleek niet zo te zijn: het zijn onze spullen. We denken dat we het goed doen door onze stekkers uit het stopcontact te halen en door ledlampen in te draaien, maar de productie van onze apparaten is veel erger. Neem de laptop: als we het gif dat vrijkomt bij de productie van één laptop zouden moeten verdunnen om het onschadelijk te maken hebben we tweeduizend zwembaden vol water nodig. Daar hebben we geen idee van, dat gebeurt allemaal buiten ons zicht om.”

Kunnen we daar nog wel iets aan doen?

“Mensen denken vaak dat het toch geen zin heeft, maar dat is niet zo: met je portemonnee steun je bedrijven, dus met je portemonnee kun je ook een signaal afgeven dat je verandering wil. Wij kunnen zelf niet naar de andere kant van de wereld om verandering af te dwingen, maar we kunnen wel ons gedrag aanpassen. Je hoeft echt niet ieder jaar een nieuwe iPhone of laptop te kopen. Door dat niet te doen, kun je al veel verschil maken.”

Dat is een lastige boodschap in een maatschappij waarin je constant in de verleiding komt iets nieuws te kopen.

“Ja, dat besef ik ook. Maar je ziet wel dat er een verandering gaande is. Het was altijd zo dat je status ontleende aan spullen, je bezittingen. Maar ik heb het gevoel dat mensen steeds vaker status ontlenen aan het feit dat ze binnen de draagkracht van de planeet leven, dat ze níet die nieuwste telefoon hebben, of die dure keuken. ‘Hebben’ is niet langer het hoogst haalbare, ‘delen’ is dat al meer. Dat geldt nog lang niet voor iedereen, maar het aantal mensen dat delen belangrijker vindt dan bezitten groeit wel. Bij voedsel zie je dat ook gebeuren: vroeger was het eten van vlees statusverhogend, nu ben je hip als je vegan bent. Dat is dus eco-positief leven: dat je meer goed doet dan je kapot maakt zonder dat je jezelf te kort doet.”

Wat is de grootste bijdrage die je kunt leveren als je het beter wil doen?

“We hebben een enorme focus op ons dagelijkse afval, omdat afval heel zichtbaar is en het is makkelijk te haten. Maar wat wij aan verpakkingen in de PMD-bak gooien heeft relatief weinig impact: het zijn vooral onze spullen – én vlees, huis, auto en vliegen. Ik denk dat we meer moeten focussen op repareren en langer gebruiken. Je hoeft echt niet ieder jaar een nieuwe laptop of een nieuwe trui. Ik heb een vest waar de gaten invallen maar ik repareer het iedere keer weer: het zit heerlijk en kan nog jaren mee. En wie weet, misschien worden elleboogstukken wel mode, haha.”

Nog een voorbeeld van iets waar we niet bij stilstaan: je kan wel willen voorkomen dat je producten koopt met microplastics, maar als je één keer omrijdt met je auto om die speciale tandpasta zonder microplastics te kopen, veroorzaak je vele malen meer microplastics: autobanden slijten als je rijdt. Daarbij komen veel meer microplastics in het milieu dan van jouw tubes tandpasta. Kortom: staar je niet blind op de penny’s maar begin bij de pounds en werk dan naar de penny’s. Pak eerst de grote veranderingen aan en kijk dan naar de kleinere verbeteringen.”

Hoe kom je er als consument achter wat je het beste kunt doen?

“Voor het hoofdstuk over eten heb ik een keuzeboom gemaakt: die leert je wat je zelf kunt doen en hoe je het verschil kunt maken. Soms is dat niet eens zo moeilijk: door te kiezen voor plantaardig eten in plaats van dierlijk doe je het meteen een stuk beter. Maar soms levert dat ook ingewikkelde discussies op. Zo heb ik gezegd dat je beter een vegetarisch huisdier kunt nemen, dus geen kat of een hond. Want katten en honden eten vlees. Alle honden en katten bij elkaar in de Verenigde Staten eten evenveel vlees als alle Fransen bij elkaar. Dat is het voedsel voor zestig miljoen mensen. Over impact gesproken!”

Onze huisdieren ter discussie stellen? Dat is geen makkelijke boodschap…

“Dat klopt, maar ik vind dat we daar óók naar moeten durven kijken. Ik zeg niet dat we onze huisdieren weg moeten doen, maar ik vind het wel belangrijk dat we overal bij stil staan. Toen ik begon met het schrijven van mijn boek dacht ik dat ik het best goed deed: ik probeerde bewust te zijn van mijn alledaagse impact, ik scheidde mijn afval netjes en bracht mijn glas naar de glasbak. Maar er is zoveel meer. Nu ik dit boek heb geschreven besef ik pas écht hoe snel en hoeveel schade we aanrichten. Er is geen tijd meer om het probleem met fluwelen handschoenen aan te pakken.”

Reken je eigen verborgen impact uit

Babette Porcelijn heeft een test gemaakt waarmee je kunt kijken wat jouw eigen verborgen impact op het klimaat is. Doe de test op mijnverborgenimpact.nl.

Doe mee aan de ‘Verminder Je Impact-Week’

Dit najaar, vanaf 10 oktober, organiseert de uitgever van De Verborgen Impact, Uitgeverij Q, de ‘Verminder Je Impact-week’. Kun je een week lang geen nieuwe spullen kopen en geen vlees eten? Meedoen aan de challenge kan door je aan te melden via deze link.

Het boek van Babette ‘De Verborgen Impact is te koop via de website babetteporcelijn.nl

CC foto: Pieter van den Boogert